Hittestress bij schildpadden: hoe te handelen?

Door Jan Boonstra, Job Stumpel en Floris Visser

Nu en dan bereikt de temperatuur erg hoge waarden; temperaturen van boven de 30 graden Celsius, met uitschieters naar 35 à 40 graden Celsius, zijn inmiddels geen bijzonderheid meer. Hitte dus.

Doorgaans kunnen schildpadden wel tegen hogere temperaturen, al is dat mede afhankelijk van de soort en biotoop. Onderzoek uit 1965 meldt:

• Individuen van twee Sternotherus-soorten stierven bij 42,1 graden Celsius.
• Twee Trachemys scripta elegans (roodwangschildpad) van verschillend formaat stierven bij 44,5 graden Celsius.
• Een bijtschildpad (Chelydra serpentina) overleed al bij 38 graden Celsius.

Voor Testudo hermanni ssp geldt 44 á 45 graden Celsius als maximum, voor Testudo graeca ssp 41,8 graden Celsius.

Het is daarom goed om bij (verwachte) hitte aan een aantal zaken aandacht te schenken. Dit stukje staat stil bij “hittestress”: wat kunt u doen om uw dieren op een zo goed mogelijke wijze door de hitte heen te helpen? De inhoud van dit artikel is ontleend aan ‘gezond verstand’, er is geen literatuuronderzoek gedaan.

Schuilplaats voor landschildpadden

Verblijven van landschildpadden, zowel in de vorm van een terrarium als buitenverblijven, zijn als het goed is zodanig ingericht dat de dieren natuurlijk gedrag kunnen vertonen. Daarbij past het opzoeken van schaduw, het ingraven in de grond en/of het verschuilen in holen. Aarde heeft veel invloed op de temperatuur die de landschildpad bereikt. In de eerste plaats door het tegenhouden van de stralingswarmte door de zon. Daarnaast heeft aarde, maar ook de biomassa die erop ligt (pakket bladeren, hooi) een dempend effect: hitte dringt minder snel door, temperatuurpieken worden afgevlakt.

Check uw verblijven toch maar eens zekerheidshalve: is de aarde dik genoeg? Is het mul zand, of licht vochtig en daardoor voor de schildpad eenvoudiger om zich in te graven bij bovenmatige hitte?

Waterkwaliteit waterschildpadden

Let bij waterschildpadden op de waterkwaliteit. Hogere watertemperaturen kunnen ideaal zijn voor bacteriën en ziektekiemen om zich enthousiast te ontwikkelen. De hogere temperaturen kunnen ook in directe zin gevaarlijk zijn voor de waterschildpad.

Overweeg om het water wat vaker te verschonen en te verkoelen. Maar let op grote temperatuurverschillen!

Kas open en extra schaduw

Houdt u uw schildpadden in een kas of staat in het verblijf ook een kas? Een kas gaat broeien en zorgt voor een snelle en sterke stijging van de temperatuur. Temperaturen van 50 graden Celsius of hoger zijn niet uitzonderlijk. Ook als de schildpadden de keuzemogelijkheid hebben om naar buiten te lopen, is het verstandig om maatregelen te treffen. Zet de ramen/deuren van de kas open en overweeg om een deken/doek over (een deel van) de kas heen te leggen. Een deken/doek zorgt voor schaduw en beperkt de invloed van de stralingswarmte van de zon. Let op dat de schildpad ook in de kas een mogelijkheid heeft om zich in te graven en op die wijze verkoeling te zoeken.

Verkoeling in huis

In huis kan de temperatuur bij een hittegolf fors oplopen. Voor in huis gehouden schildpadden kan dit problemen geven. Zorg ervoor dat de warmte kan ontsnappen, zet een deur open, maar voorkom dat de dieren op de tocht komen te zitten. Overweeg desnoods de inzet van een airco, maar let ook dan op dat niet te grote temperatuurverschillen ontstaan.

Broedstoof

Heeft u eieren in de broedstoof liggen? Hou in de gaten of de door u gewenste temperatuur niet wordt overschreden. Als verkoeling van de ruimte waar de broedstoof staat geen optie is, dan is het verstandig om de stoof in een koelere ruimte te plaatsen. Denk aan een kelder of desnoods de kruipruimte van het huis. Let wel: bij overschrijding van de maximum temperatuur die voor een bepaalde soort staat, loopt u het risico op sterfte van het embryo in het ei.