NBSV Beschermingsproject 2014 - 2015

Introductie

De toekomstige overlevingskansen van schildpadden worden ernstig bedreigd nu de helft van alle bestaande soorten al met uitsterven bedreigd wordt door toedoen van de mens (TTWG 2012). De situatie ziet er vooral slecht uit in zuidoost-Azië, waar bijna alle soorten bedreigd zijn (TTWG 2012). Overexploitatie voor voedsel, traditionele medicijnen en religieuze praktijken vormen een reële bedreiging voor de schildpadden in Zuidoost-Azië (van Dijk et al. 2000; Moll & Moll 2004; Emmett 2009) (zie afb. 1). Schildpadden worden gevangen voor zowel lokaal gebruik als voor de internationale handel (van Dijk et al. 2000; Holloway 2003; Lee et al. 2004; Cheung & Dudgeon 2006; Platt et al. 2008). Verlies van leefomgeving (door achteruitgang, fragmentatie en vernietiging) is een andere belangrijke oorzaak van de achteruitgang van de populatie. Intensieve verbouwing van rijst en cassave verandert een groot gedeelte van de natuurlijke leefomgeving in landbouw-woestenijen (Birdlife International 2003) (zie afb. 2).

De sombere toekomst voor Aziatische schildpadden heeft veel natuurbeschermers gealarmeerd en er zijn talloze in-situ en ex-situ natuurbeschermingsprojecten opgezet als reactie op de 'Aziatische schildpaddencrisis' om de soort voor uitsterven te behoeden. Er zijn echter fundamentele biologische en ecologische gegevens nodig die cruciaal zijn om effectieve beschermingsmaatregelen te nemen (Klemens 2000; Platt et al. 2008). Tientallen jaren van burgeroorlog en politieke instabiliteit in veel Zuidoost-Aziatische landen hebben er voor gezorgd dat het veldwerk bemoeilijkt werd; daarom blijft de kennis van de ecologie en geschiedenis van de schildpadden in dit gebied beperkt (Stuart & Platt 2004).

Om belangrijke inzichten te verkrijgen in de voedingsecologie, bewegingspatronen en gebruik van de leefomgeving door verschillende zoetwaterschildpaddensoorten, is er een wetenschappelijk onderzoeksproject opgezet en gepland in de Prek Toal Core Area van het Tonlé Sap Biosphere Reserve in Centraal-Cambodja gedurende het regenseizoen in 2014 en in de Bueng Boraphet Non Hunting Area in CentraalThailand gedurende het regenseizoen in 2015.

Dit onderzoek omvat VHF Radio tracking om het bewegingspatroon en het gebruik van de leefomgeving van de tempelschildpad Heosemys annandalii en de Maleisische slakkeneter Malayemys te bestuderen. Verder probeert dit project waardevolle gegevens te verzamelen over de aanwezigheid, hoeveelheid, diversiteit en demografie van alle zoetwaterschildpadden die zich in het onderzoeksgebied bevinden, door middel van een omvangrijke inventarisatie. Er werd een op een vragenlijst gebaseerd onderzoek ontworpen om het aantal vangsten te registreren en de omvang van de handel.

Deel 1: Ecologisch onderzoek in de Prek Toal Core Area van het Tonlé Sap Biosphere Reserve in Centraal-Cambodja

Er werd onderzoek gedaan naar zoetwaterschildpadden in de Prek Toal Core Area van het Tonlé Sap Biosphere Reserve gedurende het regenseizoen in 2014. In dit onderzoek werd een combinatie gebruikt van 25 trechtervallen met aas, speciaal ontworpen om zoetwaterschildpadden te vangen (aangepast aan Som et al. 2006) en twee traditionele Khmer bamboevallen ('Lorp Priang') die in ondiep water werden geplaatst in het ondergelopen bos langs de Prek Da rivier (zie afb. 3 & 4). De Prek Da rivier ligt aan de rand van het Prek Toal Core gebied in de nabijheid van de drijvende dorpen Prek Toal, Anlong Ta Oor en Kampong Prahok. Als zijrivier van de Tonlé Sap rivier wordt de Prek Da gekenmerkt door bruin en sedimentrijk water tussen juni en september (zie afb. 5). Doordat het waterniveau zo snel veranderde, moesten de vallen om de paar dagen verplaatst worden. Alle vallen werden of in smalle kanalen tussen dichte beplanting geplaatst of voorzien van drijvende afrasteringen om de schildpadden naar de val te leiden (zie afb. 6). De vallen werden of apart geplaatst of in rijen van 2-3 met behulp van een drijvende afrastering gemaakt van oude visnetten en stokken. Alle vallen werden voorzien van lokaas bestaande uit een mix van vis uit blik, fruit en geplette zoetwaterslakken en voorzien van kleine labels in de Khmer taal die vertelden dat het hier om een wetenschappelijk experiment ging en een beleefd verzoek aan eenieder om ze met rust te laten. In het kader van dit onderzoek verkregen we in totaal negen Maleisische slakkenetende schildpadden (Malayemys subtrijuga), gedeeltelijk uit de vallen en gedeeltelijk van lokale vissers. Van al deze dieren (vier mannen, vijf vrouwen) werd het lichaamsgewicht (variërend van 100 g tot 251 g) en de lengte van de rugschilden gemeten en een monster van de maaginhoud genomen met behulp van een aangepaste maagpomp. Na een uitwendig gezondheidsonderzoek werden alle schildpadden uitgerust met een VHF Radio zender (SOPR-2070, Wildlife Materials Inc.) om hun onmiddellijke bewegingen te kunnen volgen. De zenders (5 g = 5% van het lichaamsgewicht van het kleinste onderzoeksdier) werden op het achterste gedeelte van de rugschildrand geplakt met Pattex Power Knete (zie afb. 7). Daarop werden alle schildpadden vrijgelaten in ondiep water aan de rand van de Prek Da rivier (zie afb. 8). Alle onderzoeksdieren werden dagelijks gevolgd met behulp van een draagbare ontvanger (TRX-1000S, Wildlife Materials Inc.) en een Yagi antenne met drie elementen. GPS-locaties werden vastgesteld met een draagbaar GPS-apparaat (zie afb. 9). Voorlopige bewegingspatroon-analyses lieten zien dat de dagelijkse verplaatsingen van de schildpadden zeer variabel waren, van een paar meter tot 1,8 km per dag.

Om te achterhalen hoe de zoetwaterschildpadden ervoor stonden in het Prek Toal gebied, werden er interviews gedaan met lokale vissers op de Sangkae en Prek Da rivier (zie afb. 10) en met bewoners van de dorpen Kampong Prahok, Anlong Ta Oor en Prek Toal (see afb. 11). Volgens de lokale vissers waren de zoetwaterschildpadden er vroeger in grote aantallen en ook waren de dieren groter dan nu. Tegenwoordig zijn de aantallen enorm teruggelopen en met uitzondering van Malayemys subtrijuga en Cuora amboinensis, lijkt de zoetwaterschildpad volledig verdwenen te zijn uit het omliggende gebied. Lokale vissers vertelden dat ze 60 bamboevallen hebben gebruikt, die ze dagelijks controleerden, om tot vier exemplaren per maand te vangen (450 vangmomenten voor 1 schildpad). Hoewel er geen volwassen Malayemys subtrijuga te koop werden aangeboden in de drie dorpen tijdens mijn verblijf daar, zeiden inwoners dat er soms volwassen dieren werden aangeboden, maar voor veel hogere prijzen dan jongere exemplaren. Terwijl jonge Malayemys subtrijuga aangeboden werden voor 7,50 USD per kg, gingen de volwassen exemplaren voor 15 USD per kg. Volgens de inwoners wordt de bedreigde tempelschildpad (Heosemys annandalii) soms nog gevangen, maar alleen in de ondergelopen bossen enkele dagen reizen van Prek Toal. Hoewel de dorpelingen verschillende bijna volwassen exemplaren van Heosemys annandalii hielden, die ze de afgelopen jaren gevangen hadden, werd er niet een te koop aangeboden (zie afb. 12). Terwijl sommige dorpelingen deze dieren alleen maar grootbrachten samen met hun krokodillen om hun omvang en gewicht te doen toenemen, hopen anderen om in de toekomst met deze dieren te gaan fokken als een bron van inkomsten. De overgebleven schildpadden in het Prek Toal gebied worden ernstig uitgebuit. Schildpadden worden regelmatig gevangen, opgesloten en verhandeld in de dorpen in de omgeving van het Prek Toal Core gebied (zie afb. 13). Daarom wordt de beschermingsstatus van zoetwaterschildpadden in het Prek Toal gebied aangemerkt als alarmerend en moet er onmiddellijk actie ondernomen worden.

Deel 2: Ecologisch onderzoek in het Bueng Boraphet Non-hunting gebied in Centraal-Thailand

Door de politieke situatie in Thailand konden de verplichte onderzoeksvergunningen niet verkregen worden voor het regenseizoen van 2014. Daarom moest het project dat gepland stond voor het Bueng Boraphet Non-hunting gebied, verplaatst worden naar het regenseizoen van 2015. Er werden echter drie excursies gedaan om het gebied te verkennen en op foto's gebaseerde vragenlijsten (zie afb. 14) werden voorgelegd aan vissers, dorpelingen en parkwachters rond Bueng Boraphet, die bevestigden dat Malayemys macrocephala, Heosemys annandalii, Heosemys grandis en Cuora amboinensis in grote aantallen aanwezig waren in het gebied. Er is wat onzekerheid over de aanwezigheid van soorten als Amyda cartilaginea en Siebenrockiella crassicollis, hetgeen werd bevestigd door sommige inwoners. Volgens de lokale vissers is de waterhoogte in Bueng Boraphet ideaal tussen oktober en november, wanneer de schildpadden het meest actief zijn. Nadat de batterijen vervangen zijn, zullen de radiozenders en ook de opvouwbare tunnelvallen gebruikt worden om de bewegingen en de voedselecologie van Malayemys macrocephala en Heosemys annandalii te bestuderen gedurende het regenseizoen van 2015.

Dankbetuiging

Dit onderzoeksproject werd uitgevoerd in samenwerking met het General Department of Administration for Nature Conservation and Protection (GDANCP) van het Ministry of Environment (MoE) en de Wildlife Conservation Society (WCS). Dank aan Dr. Say Samal (Minister of the GDANCP of the MoE) voor de gevraagde vergunningen. Dank aan Mr. Jeffrey E. Dawson, Ms. Porn Sreymom, Mr. Sopean Ho voor hun waardevolle hulp gedurende het veldonderzoek in Cambodja. Dank aan Dr. Wolfgang Fiedler (Max Planck Institute for Ornithology, Vogelwarte Radolfzell) voor het lenen van de radiozenders. Een groot deel van de financiering kwam van het Alexander Koenig Gesellschaft (AKG), de British Chelonia Group (BCG), de German Academic Exchange Service (DAAD), het Schildkröten-Interessengemeinschaft Schweiz (SIGS) and de International Turtle Association (ISV) en IDEA wild, waarvoor we erg dankbaar zijn.