Het NBSV beschermingsproject 2010: Vietnam

Schildpadden hebben het overal in de natuur slecht. Sinds eind jaren 90 China en enkele omringende Aziatische landen hun eigen schildpadden nagenoeg hadden geconsumeerd, is import vanuit andere aanvoerlanden op gang gekomen. Strekte dit zich aanvankelijk nog uit tot Azië en Zuidoost-Azië, maar al heel snel werden nieuwe aanvoerlanden geselecteerd om dieren naar China te vervoeren. Selecteren is wellicht een vreemd woord, doch men moet bedenken dat niet elk land even gemakkelijk dieren exporteert. Landen met geen of nauwelijks wetgeving op gebied van natuur- en dierenbescherming of landen waar corruptie hoogtij viert, zijn vaak het gemakkelijkst over te halen dieren legaal dan wel illegaal te exporteren. Opmerkelijk in deze context is de al geruime tijd lopende export van schildpadden uit de Verenigde Staten naar Azië. Gelukkig zijn ook daar nu initiatieven de export naar dat gebied aan banden te leggen, dan wel geheel te stoppen. Gezien de statenconstructie in de VS zal dit staat voor staat moeten geschieden.

Dit lezende is men geneigd te denken dat het vinden van een geschikt en betrouwbaar beschermingsproject eenvoudig is. Uiteraard en zeer verheugend zijn er veel met name in situ projecten in gebieden waar het slecht gaat met schildpadden. Initiatiefnemers, en dat zijn toch veelal wel lokale veldwerkers en beschermers, al dan niet gesteund door of georganiseerd vanuit universiteiten, lokale natuurbeschermingsorganisaties of dierentuinen hebben in die landen meestal niet de financiële middelen goede gedegen langetermijnprojecten op te zetten. Door deze projecten wordt financiering aangevraagd bij de mondiale Turtle Survival Alliance (TSA). Door TSA worden deze projecten bekeken en beoordeeld op prioriteit, haalbaarheid en betrouwbaarheid. Het gaat bij zulke projecten om financiële bijdragen variërend van enkele honderden tot vele tienduizenden dollars. Voor de NBSV is het aantrekkelijk in kleinschalige projecten een concreet of tastbaar element te kunnen herkennen in de zin van “dat hebben wij betaald en daarmee mede mogelijk gemaakt”. Heel begrijpelijk en herkenbaar. Met dat in gedachten wordt ook altijd gezocht en geselecteerd op die criteria. In die zin is het desalniettemin niet altijd eenvoudig projecten te vinden waarbij dat mogelijk is. Toch is voor 2010 een project gevonden dat zeer de moeite waard is financieel te ondersteunen.

Enkele maanden terug sprak ik de curator voor reptielen en amfibieën van de dierentuin van Keulen Dr. Thomas Ziegler. De Keulse Zoo heeft reeds lang goede contacten en projecten in Vietnam op velerlei gebied. In Hanoi in Vietnam loopt een project dat zich concentreert op bescherming van amfibieën bestaande uit bescherming van leefgebied maar ook kweek in gevangenschap en het herintroduceren van gekweekte dieren in beschermde gebieden. Ik heb Thomas Ziegler toen voorgesteld in het bestaande project schildpadden te betrekken. Op dit voorstel is zeer positief gereageerd en de laatste maanden is onderzocht hoe schildpaddenverblijven in het bestaande centrum geïntegreerd kunnen worden. Vietnam kent 27 schildpaddensoorten waarvan enkele kritiek bedreigd zijn. Goede kandidaten om voor kweek in gevangenschap in aanmerking te komen zijn bijvoorbeeld de in de buurt van Hanoi voorkomende klein blijvende moerasschildpadsoort Geoemyda spengleri en zeker nog belangrijker zijn de Annam beekschildpad (Mauremys annamensis) en de driestreepwaterdoosschildpad (Cuora cyclornata). De Annam beekschildpad werd tot voor kort in Vietnam uitgestorven geacht. Deze alleen in Vietnam voorkomende soort werd slechts op markten als dier voor menselijke consumptie aangetroffen en het leefgebied was onbekend. Onlangs echter is middels een intensief veldonderzoek en intensieve enquêtes onder de lokale bevolking een klein aantal dieren in het wild aangetroffen. Door het Cuc Phuong schildpaddencentrum is samen met andere projecten en de Vietnamese overheid een groot beschermingsplan gelanceerd dat onder andere ook inhoudt dat in gevangenschap gekweekte dieren in het wild kunnen worden uitgezet. Hiervoor komen ook gekweekte dieren uit de Verenigde Staten en Europa in aanmerking. Het door Ziegler en de Vietnamese centrumbeheerders opgestelde voorstel voor huisvesting en kweek van schildpadden in het centrum in Hanoi is onderzocht op haalbaarheid. Er zijn nu concrete plannen in het bestaande centrum verblijven te bouwen die geschikt zijn voor ernstig bedreigde soorten doch vooral ook zodanig zijn gebouwd dat beveiliging tegen diefstal gegarandeerd wordt. Het centrum heeft samen met de Keulse dierentuin een zogenaamd “Memorandum of Understanding” opgesteld dat samenwerking op lange termijn garandeert. Om de gewenste verblijven mogelijk te maken, is totaal $8000 nodig. Zo’n bedrag zal de NBSV niet bijeen kunnen brengen maar financiering van delen van de verblijven moet haalbaar zijn. In het centrum is één exemplaar van de kritiek bedreigde Cuora cyclornata aanwezig en er zijn plannen en onderhandelingen meerdere dieren uit andere collecties in het land naar het centrum over te brengen. De soort is in Vietnam zo kritiek bedreigd dat er slechts heel sporadisch dieren worden aangetroffen. Geoemyda spengleri komt in het gebied voor en van deze soort kan een gevangenschapkolonie worden opgezet van waaruit de gekweekte dieren in het wild in nationale parken kunnen worden uitgezet. Ook is opvang van in beslag genomen dieren in het centrum mogelijk. 

In Vietnam is de wetgeving de laatste jaren sterk aangescherpt en worden regelmatig diertransporten onderweg naar China onderschept en geconfisceerd. Voorheen werden deze dieren vaak zomaar lukraak in het wild gedumpt. De laatste jaren echter worden zij ondergebracht in opvangcentra en wordt onderzocht of terugsturen naar het land van herkomst een optie is. Men zou voorzichtig kunnen concluderen dat natuurbescherming in Vietnam langzaamaan terrein wint. Dit medewegend en het feit dat het bestaande project zich reeds ontwikkeld met de uitbreiding tot bescherming en kweek van schildpadden, stel ik voor dit project voor 2010 als NBSV beschermingsproject te kiezen. Ik hoop dat ik u met het bovenstaande heb kunnen overtuigen van het nut en de haalbaarheid van het project en dat u weer net als voorheen een gulle bijdrage levert. 

Henk Zwartepoorte